Pethau hydrefol

Llynedd, cawson ni (yn llefydd yn Lloegr, beth bynnag) haf bach mihangel ar ddiwedd mis Medi, gyda tywydd poeth a haelog, ond eleni dwi ddim yn meddwl ein bod ni am gael fwy o dywydd boeth: does dim dwywaith bod y hydref wedi dod.  Dwi'n hoffi lawer o bethau am y tymor yma a dyma rhai  o'r pethau sy'n golygu hydref i fi.....

(1)  Y cynhhaeaf o'r ardd a'r tŷ gwydr, yn ddiweddol dan ni wedi cael ffrwythau o'r aubergines (oes na gair Cymraeg am aubergines tybed?).  Wn i ddim pam wnaethon nhw dim ffrwytho yn gynt, rhwystredig iawn.....ond o’r diwedd y mae llawer o aubergines bach yn dod ymlaen

Roedd yr un mawr yma 

(ond dau mawr dan ni wedi gael yn gwbl gyfan!) digon i goginio cinio nos Wener.  Dwi’n hoff iawn o’r  “Aubergine Parmesan“ ryseit yn y llyfr “Cranks Vegetarian Recipes“ o’r wythdegau - dipyn bach fel yr Aubergine Parmesan traddodiadol ond gyda tatws - felly, yn defnyddio llysiau/ffrwythau o’r ardd: yr aubergine, tatws a tomoatos.

Dan ni wedi cael cnwd golew o gnau.  

Mae'r rhain o goeden Eidaleg "filbert" (debyg i gnau’r collen) sydd yn byw yn y perllen anghyfreithlon a hyd at hyn, dydi'r wiwerod dim wedi darganfod y cnau.  

Mae’r  mafon hydref,  bron wedi gorffen rwan dwi’n meddwl (gawn ni weld!).  Cawsom “crumble“ ardderchog gyda afalau (o’r perllen Gerila) a’r mafon wythnos diwethaf.  Addasiad o ryseit gan Hugh fearnley-Whittingstall yn y Guardian.  Dyma fo cyn rhoi’r “crumble“ arno fo.  

(2)  Darllen llyfrau o flaen y tan (ac yn y gwely cyn codi yn y bore).  Dwi wedi gorffen darllen ddau lyfr dwi wedi mwynhau yn ddiweddar: Min y Môr gan Mared Lewis a Pantglas gan Mihangel Morgan.  Dan ni'n darllen hwn ar gyfer y clwb darllen, felly mwy amdanno fo ar ol ein gyfarfod nesaf.....  Gyda llaw, ar ol dechrau y rhestr ar y dde, dwi ddim wedi bod yn cadw o i fynny.  

(3)  Dyddiau heulog gyda dail yn brysur yn troi ...

(4) Edrych trwy’r catalog llysiau  ia, trist dwi’n siwr (ond yn angenrheidiol ar gyfer paratoi am y tymer newydd - mwy am hyn yn y dyfodol efallai)

(5)  Ffrind efo rhandir yn rhoi llysiau i fi - er bod digon o datws bach gen i, doedd dim tatws mawr, na cabbaits, na’r “squash“ yma...

(6)  Casglu mwyar duon.  Dim llawer o gyfle hyd at hyn, ond dwi am fynd allan bore ma....

Cernyw a Chernyweg

Cofnod byr heddiw i ddweud ein bod ni wedi cael wythnos da yng Nghernyw – a rŵan dan ni’n ol yn y glaw a’r gwynt.  Roedden i’n aros tu allan i bentre bach o’r enw Lanlivery, rhwng St Austell a Bodmin, allan yng nghefngwlad.  Mwynhais codi yn y bore a cael mynd am dro yn gynnar trwy cefn gwlad hyfryd a gweld a clywed adar na fasen i’n gweld na chlywed yn fama - fel y gylfinir a bob noson r’oedd tylluan fach yn galw.  Roedd yr ardal yn fryniog gyda golygfeydd bendigedig: ac wrth gwrs, doedd y môr ddim rhy bell i ffwrdd.

Mae’r cysylltiaeth rhwng Cernyweg a Cymraeg yn amlwg yn enwau y pentrefi a’r ffermydd: sawl pentref a tre yn dechrau gyda “Lan“ a ffermydd a tai gyda enwau yn debyg iawn i enwau Cymraeg, fel yn y llun 

ac wrth gwrs mae ’na adfywiad o’r iaith.  Yn wir, mae wicipedia yn awgrymu bod ’na 2,000 o bobl yn siarad Cernyweg yn rugl.  A gyda’r iaith yn cael ei ddysgu mewn ysgolion rŵan, bydd yn ddiddorol gweld be ddigwyddith yn y dyfodol - ond dan ni’n gwybod mor fregus ydi statws ieithoedd lleiafrir. 

Read more »

Gwyliau a darllen

Fel arfer dyn ni'n mynd i ffwrdd am ryw wythnos ym mis Mehefin, ond eleni roedd gwaith yn brysur iawn adeg yna - a parhaodd yn frysur trwy'r haf.  Felly dan ni'n mynd heddiw, i Gernyw, a dwi'n edrych ymlaen yn arw.  My fyddan yn aros dim rhy bell o Fowey, ac oherwydd bod y daith yn un hir, dyn ni'n cymryd tren i fynd i St Austell a wedyn logi car.  Mi fyddan yn agos at y prosiect Eden - un rheswm am fynd.  Mae'r ddau ohonnyn ni eisiau mynd yno - ond mae o rhy bell i feddwl am fynd am benwythnos.  Dwi'n edrych ymlaen am cael cerdded ar lan y mor, hefyd.

My fyddaf yn mynd a Pantglas gan Mihangel Morgan gyda fi i ddarllen.  Hwn ydy'r llyfr nesaf ar restr darllen Clwb darllen Llundain.  Ges i ddim llawer o hwyl gyda Hanner Amser (yr un diesethaf) i ddweud y gwir (dim digon diddordeb mewn rygbi, am un beth), ond dwi wedi clywed bod y llyfr yma yn wych.  A dwi newydd orffen Min y Mor (Mared Lewis) sy'n dda iawn

Gerddi Eraill

 Dwi wedi sôn am y cymuned lleol, Camphill, o’r blaen.  Cymuned i bobl ifanc gyda anablau dysgu, lle mae nhw’n byw  a gweithio yn weddol anibynnol, ond gyda cefnogaeth y gymuned, gweithwyr a gwirfoddolwyr.  Mae nhw’n cynnal dydd agored bob blwyddyn a dwi’n mynd pan dwi’n medru.  A dyna beth oedd yn digwydd pnawn Sadwrn.  Felly cyfle i cael ymweliad bach i’r siôp, a gweld pa gynnyrch oedd ar gael.  Yn anffodus, doedd dim o’r surop mafon ar gael (bydd rhaid i fi ddarganfod sut i wneud o fy hun, rywdro).  Ar ol te a chacen, ac ymweliad i’r stondin llyfrau, crwydrais o gwmpas yr ardd:  y ran fwyaf yn cael ei ddefnyddio ar gyfer tyfu llysiau a ffrwythau, yn cynnwys ddau dwnnel polythen mawr a tri tŷ gwydr, a hefyd perllan twt a ffrwythlon.  ’Ron i’n hoffi’r ffordd mae’r blodau haul yn tyfu ar ochr y ffrwythau mefal - syniad da.  Edrych yn dda ac yn denu’r gwenyn.  Mae'r llysiau yn wych, hefyd - fel y pupurau yma.

Dwi hefyd wed bod yn tynny llyniau o’r ardd yn y gwaith, yn enwedig yr ardd newydd, gyda planhigion tal a gwahanol rywiau o lawselltau, sydd wedi bod yn fendigedig trwy’r haf.  Mae’n bleser mynd i’r gwaith i weld sut mae’r ardd yn dod ymlaen!