O’r tŷ gwydr a’r hanes tu ôl i’r llun

Tynnais y llun yma (yr ail un) oherwydd ‘roeddwn eisiau dangos y gŵydd sydd yn byw gyda’r elyrch am ryw reswm. Ond ychydig cyn i fi dynnu’r llun, gwibiodd las y ddorlan heibio – fel stribyn o las ac oren. Hwn yw’r ail I fi weld dros y benwythnos – mi ges I gipolwg ar un arall yn estedd ar gainc, ddoe. Ac yn sicr, mae’r adar yma yn dangos bod adar Prydain yn medru bod yn lliwgar iawn!

Mae’r tywydd yn parhau yn fwyn iawn, a ddoe, casglais fwy o lysiau o’r tŷ gwydr. Mae nhw’n dechrau dod i’r diwedd, rŵan, ond wedi dweud hyn, fel gwelwch yn y llun, mae ‘na aubergines o hyd, a pupurau a hefyd moron ond nes i gasglu’r moron yma oherwydd bod y pryfed moron wedi ymosod arnyn nhw, a felly dydyn nhw ddim yn dda iawn. Mae’r moron sydd ar ol yn y tŷ gwydr yn edrych yn iawn, felly dwi’n gobeithio byddan nhw yn iawn erbyn Nadolig – a felly mi fyddaf yn medru cael moron o’r tŷ gwydr, a cennyn a pannas o’r ardd fel rhan o’r cinio Nadolig.

Caersaint

Dwi newydd orffen darllen Caersaint - gan Angharad Price, a wedi ei fwynhau yn ofnadwy. Dydi o ddim (ar y dechrau, beth bynnag) yn llawn o ddigwyddiadau gyffrous: yn hytrach, mae o’n mynd a ni i fewn i fywyd Jaman, sydd wedi dod yn ôl i Gaeersaint, tre bach Cymraeg yng ngogledd Cymru, gyda castell mawr hanesyddol, sy’n gyferbyn a Sir Fôn. Felly, fel y gwelwch, mae o wedi seilio ar Gaernarfon. A dyma rhan o adolygiad Angharad Tomos:

Mae’n gymaint portread o’r dref ag ydyw o gymeriad, ac i mi, dyma oedd rhan o’i hapêl. Tref ddychmygol ydyw, ond llen denau sydd yn ei chuddio, ac mae tyrau Castell Caernarfon, ei daearyddiaeth ac enwau’r siopau a’r strydoedd yn rhy amlwg i ni beidio cadw y Gaernarfon go iawn yn ein meddwl fel cefnlen y nofel.

Ag i fi, wrth sgwrs, wedi cael fy magu yng Nghaernarfon, roedd hwn yn wir iawn. Pan mae Jaman yn mynd am drô dros yr Aber i Goed Helen, dwi’n cofio gwneud yr un peth, a roedd y castell arall - yr un bach ar ben y bryn yn coed Helen, i’w weld o’n tŷ ni. Ond mae Caersaint yn fwy na hanes dyddiol y drê, a’r côfis, er ei fod nhw yn ran fawr o’r llyfr hefyd, efo’r cymeriadau ffraeth yn treulio ei amser yn yr Anglesey - oops - y Môna - lle dwi hefyd wedi treulio llawer o amser gyda fy mrawd. Mae o’n llyfr am wleidyddiaeth lleol: am bŵer - ag am pwy sy bia a sy’n rhedeg trê fel Caersaint. Mae’r ffordd osgoi yn cael dipyn o driniaeth a dwi’n cofio’r cynlluniau yn cael ei drafod. Doeddwn i ddim yn byw yng Nghaernarfon ar y pryd, ond roedd mam yna a roedd teimlad gryf, ond adeiladwyd y peth, sy’n hollti y dre mewn hanner.

Ar ol gorffen y llyfr, dwi wedi archebu llyfr arall Angharad Price: O! Tyn y Gorchudd o siôp Palas Print yng Nghaernarfon. Dwi wedi sôn am y siôp hôn o’r blaen. A pan es i’r wefan, nes i gofio bod erthygl am y siôp yn yr Independent Bookshops Directory a oedd ar gael gyda’r Guardian yn ol ym mis Hydref. Dyma un o’r pethau mae Patrick McGuiness yn dweud am Palas Prints:

The best thing about Palas Print, however is that, like the best independent bookshops, it gives off that “learn while you linger“ vibe, that makes it a pleasure to visit.

(A gyda llaw, mae llyfrau yn dod trwy’r post cyn gynted a gan Amazon, felly os dych chi’n prynu ar lein, defnyddiwch Palas Print, am llyfrau Cymraeg a Saesneg, yn hytrach nac Amazon)

Y tymor yn troi a'r tan yn gynes...

O'r diwedd dyn ni'n cael dipyn o law, ond hefyd mae'n dywyll yn fuan. A felly dyma'r amser i eistedd o flaen y tan a darllen - a dyna be mae'r ci yn gwneud bob tro mae'r tan ymlaen (na dim darllen, ond gorwedd yn agos, agos i'r tan). Dwi newydd orffen darllen O Ran gan Mererid Hopwood, a wedi ei fwynhau. Gwahanol iawn i Lladd Dyw (mwy am hwnna mewn pôst arall ond do, mwynhais Lladd Duw hefyd). Ond yn ôl i O Ran. Dim llawr o stori (h.y) narratif - mwy o gofiant. Ar taith trên Rhwng Llundain a Caerdydd mae Angharad yn cofio ei phlentyndod a'i pherthynas efo'i thad sydd yn gyfeilydd adnabyddus a sydd hefyd ar ei wely angladd.

Mwynhais y llyfr, sydd yn ddarlledwy (ar wahan i dipyn o dafodiaeth y De) a death a atgofion yn ôl i fi hefyd o deithio ar trên o Loegr i Gymru yn enwedig pan roedden yn fyfyddwraig yn y prifysgol (yn Sheffield) a teimlais fel y mod yn teithio rhwng ddau byd a dywylliant: Saesneg a Cymraeg, dosbarth canol a gweithio, dinas a dref fach gwledig, Lloegr a Cymru. Son am sgitsoffrenig! Ond mae'n amlwg bod teithio ar tren yn hel meddylion.

A gyda'r gaeaf yn dod yn gyflym mi fydd fwy o ddarllen i ddod.