Ailddysgu

Monday 29 August 2011

Darllen: Y Gwyddel: O Geredigion i Galway

Fel arfer, dwi ddim yn trio sgwennu ryw adolygiad am y llyfr dwi’n darllen ar fy mlog. Y rheswm mwyaf yw fy mod yn ei chael hi yn anodd iawn i wneud hwn yn y Gymraeg. Dwi’n aelod o grwp ddarllen Saesneg ac ar ol darllen a trafod llyfr, mae’r person sy’n gyfrifol am y llyfr hwnnw yn sgwennu am y llyfr – ar ol gwneud nodiadau pan rydyn ni yn trafod y llyfr. Dwi ddim yn ffeindio hwn yn hawdd hyd yn oed – ond mae gwneud ryw fath o adolygiad yn y Gymraeg yn llawer llawer mwy anodd.

Ond dwi eisiau sôn am y llyfr dwi’n darllen ar y funud, oherwydd dwi’n mwynhau o gymaint. Ac efallai mi fyddaf yn llwyddo i roi rhyw syniad amdano fo.

Wyddon i ddim llawer o gwbl am yr awdur, Diarmuid Johnson, cyn dechrau. Erbyn hyn, mi wn mai bardd, ieuthwyr a hefyd cerddor ydi o. Mae’r llyfr yn ryw fath o hunangofiant– ond dim hunangofiant arferol. Hynny yw, mae’r awdur yn dewis pwnciau, o’i hanes bersonnol, neu themau hefo cysylltiadau a’i fywyd. Hyd at hyn, dwi wedi darllen 92 tudalen (allan o 128) a dwi wedi cael llun da o Galway yn yr 80au trwy lygaid Diarmuid. Mae’n sôn am amrywiol bethau: ei wreiddiau (tad o Iwerddon a mam Cymraeg), ei ddyddiau ysgol, dipyn am wleidyddiaeth ar y pryd, a physgota. Ond mewn pennod hyfryd efo’r teitl “Treigl y Tymhorau”, mae o’n sôn am hen arferion cefn gwlad yn ystod y gwahanol tymhorau – a mwy. Dwi’n trio darllen yn araf, I gael blasu ar y hanesion ac ar y iaith. Dydi o ddim yn llyfr rhy hawdd i ddarllen, ar brydiau (dim i fi, beth bynnag!) a rhaid i fi edrych ar ystyr llawer o’r geiriau yn y geiriadur, ond mae’r iaith yn llifo ac yn gyfoethog. (fel, efalla, fydden ni’n disgwyl, gan mae bardd ydi’r awdur). Er engraifft, yn y pennod yma,Treigl Y Tymhorau, mae o’n sôn am noson Galan Gaeaf. Dyma rhan o be mae o’n ddweud:

“Byddai Galan Gaeaf yn noson fflamau a mwg wedyn, a llond yr awyr frigoer o fonllefau’r tymor. Noson cysgodion ar y stepan drws yn bwhwmian canu dan eu penwisgoedd pantomein piws a phygddu. Noson cawodydd rheibus eisiau diffodd nwyd holl blant y byd. Noson gwreichion gwancus yn tasgu drow y fedwen fawr fawreddog a deifio’I brigau brau yn dost”.

Mae’r brawddeg diwethaf, yn arbennig, bron yn gerdd.

Ar y funud, dwi’n darllen am yr hen iaith. Mi gafodd Diarmuid Johnson ei addysg gynnar trwy’r Gwyddeleg pan aeth i ysgol y dre yn unarddeg oed. Hefyd, r’oedd ei dad yn medru’r Gwyddeleg (er mai ei ail iaith oedd o). Felly, dysgodd Gwyddeleg mewn cyfnod lle r’oedd nifer o siaradwr y iaith yn gostwng: “Er gwaethaf hyn y gyd, fe ddaeth y Wyddeleg yn iaith i fi”. Ond hyd at hyn, dydi o ddim wedi son am dysgu Cymraeg. R’oeddwn i’n disgwyl cael mwy o wybodaeth am ei amser yng Nghymru. Ond er i’r teulu treulio pob haf yn ol yng Ngheredigion, gawdawodd yr awdur Cymru pan oedd o yn ifanc iawn a treuliodd rhan mwyaf o’r blentyndod yn Galway. Felly dwi ddim yn siwr os ddysgodd oddiwrth ei fam gartref, neu yn hwyrach. Ond beth bynnag, mae ei Gymraeg yn hyfryd, a mae’r llyfr yn ddifyr ofnadwy.

Labels:

Thursday 18 August 2011

Y Sioe Amaethyddol


Mi aethon ni i sioe amaethyddol tra roedden ni yn aros efo fy mrawd yng nghyfraith yn y New Forest y penwythnos diwethaf. A dyma llun o rai o’r ceffylau gwedd (Suffolk Punch, dwi’n meddwl, sy’n mynd yn brin iawn). Daeth a atgofion melys yn ôl wrth cofio myn i’r sioe Gogledd Cymru pan oedden yn ifanc a hefyd i’r sioe Gaernarfon.
Y tro gora oedd pan es i yno efo fy yncl Bob, a oedd yn cystadlu yn y dosbarth “Welsh Mountain mare with foal at hand“ (dwi’n meddwl! Amser maith yn ôl). Primrose oedd enw y ferlen a Blizzard oedd enw yr ebol. (Wn i ddim pam oedd gennyn nhw enwau Saesneg).

Codi yn gynnar, molchi y ddau a brwshio nhw a wedyn ymlaen i’r sioe, yr ebol yn strancio yn y sioe (doedd o ddim wedi cael llawer o hyfforddiant mewn rheffyn (halter?). A wedyn yr anrhydedd o gael mynd a’r ddau rownd y cylch. Gwnaethon ni ennill rywbeth? Does gen i ddim syniad. Ond roedd yn hwyl fawr ag yn ddiwrnod cyffrous i eneth un-ar-ddeg oed.

Labels: , ,

Thursday 11 August 2011

Llyfrau: Yn y tŷ hwn a Fflamio

Dwi wedi darllen dau lyfr dwi wedi mwynhau yn ofnadwy yn ddiweddar. Y gyntaf ydi Yn y tŷ hwn gan Siân Northey ag ar ôl orffen hwn es i ymlaen i ddarllen Fflamio gan Anne Pierce Jones. R’oedd hwn wedi ennill gwobr Daniel Owen yn Eisteddfod sir Fôn, dipyn o amser yn ôl (1999?). A clywais Siân Northey yn siarad am ei lyfr hi yng Nghaernarfon yn Gorffenaf. Mae’r ddau lyfr yn trafod perthynasau a hefyd dylanwad ac effaith plentyndod ar bywyd yr oedolion.

Dwi wedi trio arafu yn fy narllen ar ol darllen llyfr Saesneg - E. M. Forster is on the Landing gan Susan Hill. Mae hi’n sôn am ddarllen digon araf i fwynhau’r llyfr a’r ffordd mae o wedi gael ei sgwennu ac yn sôn am ruthro trwy llyfr fel ryw fath o “fast food“, lle does dim digon amser i flasu’r llyfr yn iawn.

Wednesday 3 August 2011

Cwrs newydd

Dwi wedi gofrestru ar cwrs maestroli drwy’r post – o Brifysgol Bangor. I fi, yr amcen ydi gwella fy ngramadeg oherwydd bu rhaid I fi gwneud ymarferion – a hefyd mi fydda i’n cael gwybod be sy’n gywir a be sy ddim – ac yn bwysig – pam! A hefyd efalla ehangu fy ngeirfa.

Hyd a hyn dwi wedi cofrestru, wedi cael uned un a dau trwy’r post a wedi dechrau gweithio ar uned un. Fel swn i’n disgwyl, mae’r cwrs wedi ei seilio ar y cwrs arferol gwyneb-i-wyneb (ydi hwn yn iawn? Cyfieithiad llythrennol o face-to-face: a wn i ddim os ydi o yn gweithio!) Felly dwi ddim yn gallu gwneud rhai o’r ymarferion – fel – “trafodwch....’. Dwi ddim yn gwybod faint o amser bydd o’n cymryd a faint o amswer ddylwn i trio roi iddo fo bob wythnos. Y drefn ydi fy mod yn gyrru fy ngwaith ar uned un i fewn a wedyn yn gweithio ar uned dau tra dwi’n aros i gael gwaith uned un yn ôl.

Dwi wedi penderfynnu trio gwneud un uned mewn bythefnos. Dwi’n meddwl bod 20 uned yn gyfangwbl, felly, hefo gwyliau a.y.y.b ( bod yn hwyr wiethiau, e.e.) mi gymerith tua flwyddyn. Gawn i weld sut bydd o’n mynd!